Bartosz B. - Sob Maj 16, 2009 1:10 pm Temat postu: Düvelkau (Diabełkowo) - co stało się z wsią? Oto fragment przedwojennej mapy WIG: 
Nie ma jeszcze osiedla przy ulicach Wileńskiej i Grodzieńskiej. I tak na wszystkich mapach do około 1939 r. Na znanej wszystkim mapie z 1940 roku mamy i wieś i osiedle Albert Forster Siedlung. Na mapie topograficznej z 1950 roku wsi Diabełkowo już nie ma. Pytałem mieszkańca tamtych okolic, twierdzi, że taki stan był w 1948 roku (kiedy tam przyjechał). To chyba tu było (ujęcie z PKT): 
Zainteresowałem się tym tematem przy okazji szukania śladów budowy autostrady. Patrz: http://www.forum.dawnygda...der=asc&start=0 , http://www.wolneforumgdan...opic.php?t=1251 . Na stronie http://www.berlinka.pcp.p...-krolewiec.html wyniki tych poszukiwań. Tam też druga fotka z tego okresu. A niżej wykadrowany fragment tej fotki: 
Na środku widać wieś Düvelkau. Obszedłem okolicę, starałem się uchwycić to samo miejsce. Na marne. Wzgórza zarosły drzewami (gdybym był tak miesiąc temu) i domkami. Wydaje mi się, że z budowanego domku na ul. Suwalskiej byłby zbliżony widok. Niestety właściciel rzekomo bardziej martwił się moim bezpieczeństwem niż chęcią poznania. Zrobiłem fotkę obok ze wzgórza, ale jest zbyt przesunięta (i przede wszystkim domki przy Suwalskiej zasłaniają widok): 
Co się stało z Düvelkau? Rozebrano ją po 18.09.1939 r. w związku z budową autostrady? Czy może to nie miało wpływu, a powód był inny? Wojna? W okolicy wszystko ocalało. grzechuu - Sob Maj 16, 2009 2:18 pm To moja najbliższa okolica, i też mnie to właśnie ciekawi. To stare zdjęcie świetne! Przypomnę jeszcze, że to stare Diabełkowo widoczne jest też w prawym górnym rogu na zdjęciu z Instytutu Herdera. Ponury2 - Sob Maj 16, 2009 10:31 pm Kij wie?  Stawiam na likwidację i wysiedlenie mieszkańców w związku z inwestycją.
Jedyna wersja, która pozostaje. No chyba że była to polska osada, a jej mieszkańcy po 01.09.1939 r. zakończyli karierę w Victoriaschule i Stutthoff. A sama wioska została splantowana. knovak - Sob Maj 16, 2009 11:27 pm
Agnes7 - Pią Lut 19, 2010 10:59 pm Od pewnego czasu szukam informacji na temat historii Diabełkowa, ale niewiele tego w necie  Może ktoś pomoże? 
Krzysztof - Sob Lut 20, 2010 8:54 pm Co się stało z Diabełkowem opisane jest tu: http://www.forum.dawnygda...p=109197#109197 grzechuu - Pią Maj 21, 2010 8:22 pm ot i całe Diabełkowo ;) (z Herder-bilboardu) Agnes7 - Pią Maj 21, 2010 9:40 pm Zastanawia mnie jakie ulice obejmowałby teraz ten obszar co na powyższej fotografii?? 
maisky - Pią Maj 21, 2010 9:47 pm Dzięki grzechu, a mógłbyś podać jakiś punkt odniesienia, żeby było wiadomo, w którym dokładnie miejscu stały te domy? Nie mogę skojarzyć, mimo że mieszkam blisko  Ta wieś leżała chyba w nieco innym miejscu niż dzisiejsze os. Diabełkowo.
Krzysztof - Pią Maj 21, 2010 11:07 pm Na mapie z 1940 r. jest jeszcze zaznaczone to siedlisko (wieś - to chyba za duże słowo) i już osiedle Wileńska, Grodzieńska, oraz osiedle Suchanino. maisky - Sob Maj 22, 2010 12:56 am A zatem wygląda na to, że Diabełkowo znajdowało się tam, gdzie obecnie znajduje się jeziorko przy Wileńśkiej. To pozwala sformułować hipotezę, że zniknięcie wsi wiąże się z gromadzeniem się tam wód. Mogło np. dochodzić do zalewania wsi przez wodę spływającą z Piecek.
Bartosz B. - Sob Maj 22, 2010 1:05 pm
Toć to jak zoom fragmentu z tego zdjęcia wyżej. Tam takich kawałków więcej jest? Może całe to ujęcie (inne) można w takiej jakości zobaczyć? grzechuu - Sob Maj 22, 2010 1:27 pm
Tak, to to samo zdjęcie co kilka postów wyżej (czyli od strony Wrzeszcza) - całe wielkie (no może brzegi nieco przycięte) 
Mi się wydaje, że siedlisko było "ciut za" zbiornikiem retencyjnym (dziś zarośla). dandola - Sob Maj 22, 2010 3:07 pm Jeśli można, to parę informacji uzupełniających: Düvelkau - Diabełkowo; nazwa alternatywna - Diwelkau; zmiany nazwy: Diabełkowo (1951); Gdańsk - Diabełkowo (2004); Düvelkau (1908); Danzig - Düvelkau (1938); po reformie administracyjnej z 1887 roku miejsce mieszkalne, wybudowanie należące do Cygańskiej Góry (Cyganki, Zigankendorf, Zianke, Zichanke, Suchanke) (1951 - Suchanino; 2004 - Gdańsk Suchanino) (Wohnplatz Düvelkau); w latach 1874 - 1904 - urząd stanu cywilnego w Cygańskiej Górze; od 1905 roku w Gdańsku; kościół ewangelicki od 1896 roku we Wrzeszczu; katolicki - Emaus od 1906, Stare Szkoty 1839 - 1906 i wcześniej Gdańsk św. Józefa. *fragment mapy z 1811 roku (okresu napoleońskiego Wolnego Miasta Gdańska z zaznaczoną osadą Diwelkau; zwróćmy uwagę na formę nazwy osady - Diwelkau maisky - Sob Maj 22, 2010 5:26 pm To ja dodam jeszcze, że wyraz "düvel" ('diabeł') pochodzi z języka dolnoniemieckiego i dziś funkcjonuje głównie w języku holenderskim – jako "duivel". Myślę, że nazwa wsi powstała od nazwy osobowej (nazwiska) Düvel, a nie bezpośrednio od rzeczownika "diabeł". Bartosz B. - Wto Maj 25, 2010 1:36 pm
No to już chyba wiemy od dawna (wystarczy przecież po kolei przestudiować Messtischblatt'y 1:25 000 z 1918, 1936 i 1944, a następnie mapki od Krzysztofa z 1954 i 1972 z wątku o autostradzie), a zdjęcia lotnicze tylko ostatecznie to potwierdzają. Kwestia tylko czy powodem likwidacji była tylko budowa autostrady, czy wynikło to pośrednio z jakiegoś inego powodu? Ciekawe co stało się z mieszkańcami? Może np. dostali domy w pobliżu? Z map powojennych wiemy też, że po rozbiórce w tym miejscu utworzyło się oczko wodne. Też czy to skutek wykopów pod autostradę z 1939/40, czy też może jeszcze późniejszych (z 1944) działań przygotowujących do obrony? Przy okazji polecam także kolorową mapkę radziecką z 1979 roku (jednak ze stanem na oko z 10 lat wstecz, tak samo wspomniana mapa z 1944 ma raczej stan sprzed jesieni 1939). Może coś wyjaśniłoby już zdjęcie lotnicze z maja 1939, gdyby jego jakość była lepsza niż ta: http://www.forum.dawnygda...t=2952&start=15 , choć najpewniej mapy na nim i stare i nowe Diabełkowo jak na mapie z 1944. maisky - Sro Lis 10, 2010 9:26 pm Na stronie ibedeker.pl pojawił się jakiś czas temu artykuł o Diabełkowie. Nie znajdziemy w nim jednak odpowiedzi na pytanie o przyczyny zniknięcia wsi. Wklejam treść. Diabełkowo – rajska enklawa z piekła rodem Jedna z najładniejszych nazw, jakie można zobaczyć na planie Gdańska, to Diabełkowo. Nazwa ta, chociaż jest rzecz jasna produktem powojennej zmiany nazw, doskonale odpowiada nazwie przedwojennej, która brzmiała "Düwelkau". Z dawnej, o średniowiecznym jeszcze rodowodzie wsi, a właściwie należącego do wsi Zigankenberg (Suchanino) przysiółka, nie zostało do dzisiaj zupełnie nic. Nawet powszechnie uznawana lokalizacja, obejmująca osiedle przy ulicach Wileńskiej i Grodzieńskiej jest nie do końca precyzyjna. Dawny przysiółek leżał bowiem nieco niżej i trochę bardziej na południowy wschód - w miejscu, gdzie obecnie znajduje się zbiornik retencyjny wodnego systemu Potoku Królewskiego i ulica Pasteura. O dawniejszej historii i etymologii diabelskiej nazwy tego miejsca wiadomo niewiele. Teoria jakoby Diabełkowo miało być nawiązaniem do nie tak znowu oddalonej dzielnicy Aniołki, jest bardzo ładna, ale mało prawdopodobna. Pewne jest, że w połowie XVIII w. jeden z ławników Starego Miasta miał w Diabełkowie cegielnię. Mapy z XIX wieku pozwalają stwierdzić w przysiółku obecność mniej więcej dziesięciu budynków. Na mapach z początku XX w. widać już tylko dwa. Osiedle zaczęto budować w II połowie lat trzydziestych według projektu architekta Otto Schrödera, specjalisty od taniego budownictwa jednorodzinnego (por. osiedle na rogu Czyżewskiego i Grunwaldzkiej). Inwestorem budowy i późniejszym właścicielem wszystkich nieruchomości pozostał hitlerowski związek zawodowy Deutsche Arbeitsfront, a domy powstały dla jego członków – o z całą pewnością słusznym nastawieniu ideologicznym. Budynki wznoszono stopniowo - w 1942 r. jeden był jeszcze ciągle w budowie. Osiedle składało się z 34 bliźniaczych domków z ogródkami i jednego większego, w którym było przedszkole (ochronka) czynna w godzinach pracy mieszkańców, a popołudniami wykorzystywany był jako dzielnicowa świetlica. O mieszkańcach osiedla krążą różne przedziwne legendy. Według jednej osiedle miało być przeznaczone dla Żydów (co jest, biorąc pod uwagę lata jego budowy, absolutnie niemożliwe), inna twierdzi, że mieszkali tam (według ograniczonej wersji tylko w czasie wojny) oficerowie Wehrmachtu. Skąd wzięła się pierwsza legenda trudno orzec. Źródłem drugiej może być jedno z nielicznych powszechnie znanych zdjęć osiedla, ukazujące je udekorowane hitlerowskimi flagami. A prawda jest taka, że było to osiedle na wskroś robotnicze. Jeśli przyjrzeć się zawodom osób zamieszkującym obie ulice w 1942 r., stwierdzić można, że byli to w przeważającej większości robotnicy. Mundury mogli oczywiście wkładać z okazji partyjnych uroczystości, ale na codzień nosiło je zapewne jedynie paru mieszkańców (w tym policjant i "zawodowy" SA-man). Ulicom nadano odpowiadające charakterowi projektu nazwy. Wileńska ochrzczona została imieniem Roberta Ley'a (Robert-Ley-Weg), ówczesnego przywódcy Arbeitsfrontu, z czasem zbrodniarza wojennego i oskarżonego w procesie norymberskim. Ley'a nazywano "Reischstrunkenbold" (naczelny pijak Rzeszy), powszechnie znane było bowiem jego zamiłowanie do mocnych trunków. Dzisiejszą Grodzieńską nazwano imieniem Dietricha Eckarta (Dietrich-Eckart-Weg), hitlerowskiego "męczennika", uczestnika "piwnego puczu" w Monachium w 1923 r., który nie wytrzymał politycznych i ulicznych emocji związanych z nieudanym przewrotem i zmarł na serce. Po wojnie opustoszałe (choć nie do końca) domy zajęli Polacy. Ulice Wileńska i Grodzieńska, obdarzone zostały nazwami wyrosłymi z nostalgii Polaków, którzy do Gdańska przybyli po II wojnie światowej, zostawiając swoje domy i miejsca, w których ich rodziny żyły od pokoleń. Z nazwami tymi wiąże się ciekawe spostrzeżenie poczynione w okresie największego nasilenia postaw antyniemieckich, związanych z działalnością tzw. "ziomkostw". Jako argument potwierdzający niemiecki rewizjonizm przywoływano wówczas fakt istnienia w zachodnio-niemieckich miastach ulic takich jak "Breslauerstrasse", czy "Stettinerstrasse". Ktoś wówczas sprytnie zaripostował, wskazując właśnie nazwy gdańskich ulic Wileńskiej i Grodzieńskiej, jako dowód na identyczną postawę Polaków. Większość z domów dzisiejszego Diabełkowa została z czasem poddana adaptacji i rozbudowie, niektóre (na szczęście nieliczne) zniknęły, zastąpione nowymi. Całość osiedla zachowała jednak swój, dobrze przemyślany przez architekta, charakter półwiejskiej enklawy. Dzisiaj jest to jedno z najbardziej uroczych miejsc w Gdańsku, iście rajska enklawa w miejskim zgiełku, i nic nie wskazuje już na to, że jego powstanie wiąże się z wyjątkowo obrzydliwym okresem w historii naszego miasta, a tych, którzy sponsorowali jego budowę, można śmiało porównywać z samym diabłem. Autor: Aleksander Masłowski Źródło: http://ibedeker.pl/spacer...-z-piekla-rodem baldi1 - Nie Gru 12, 2021 10:50 pm Temat postu: Diabelkowo Mieszkalem na ul. Schuberta do 1988 gospodarstwo widoczne na zdjecie nalezalo do rodziny Rozmus |
