Żydzia Góra
Nogat, a zwłaszcza rejon Białej Góry to miejsce kipiące historią. Można tu znaleźć ślady od prehistorii, poprzez średniowiecze http://www.zantyr.neostrada.pl/
aż po Westpreussenkreuz - krzyż Prus Zachodnich http://www.forum.dawnygda...ht=bia+a+g%F3ra
Śladem po prehistorii jest Żydzia Góra. Wznoszący się ponad 10 m ponad poziom Nogatu i przylegającego terenu, długi na kilkaset metrów, nie zbyt szeroki „półwysep” oddzielający dwa zakola – starorzecza. Takie formy pozostają po meandrującej rzece i na pewno powstawały nie jednocześnie. Powstawały jednak w nie odległych od siebie okresach, drugi po zmianie nurtu rzeki. I było to na pewno bardzo dawno temu. Możliwe, że nawet, mogło to być ponad 20 000 lat temu gdy pradoliną Wisły płynęła woda z topniejącego w basenie Morza Bałtyckiego lodowca. Ta woda musiała płynąć w przeciwną stronę, czyli na południe i od ob. Bydgoszczy, wzdłuż południowej krawędzi wzgórz morenowych Pomorza w stronę Morza Północnego, a Pra Nogat był wtedy dopływem Pra Wisły, a nie jej odnogą.
O tym miejscu pisze Wojciech Kunicki, we wspomnianym wyżej artykule o Zantyrze:
"Miejscem wskazanym przez mapę może być półwysep zwany obecnie Żydzią Górą ( http://www.zantyr.neostra...ny%20Nogatu.jpghttp://www.zantyr.neostra...ziej%20Gory.jpghttp://www.zantyr.neostra...%20polwyspu.jpg ). Półwysep był opływany w XIII wieku z trzech stron przez Nogat. Jest to bardzo ciekawe miejsce na drodze między Białą Górą a Malborkiem i ze względu na swój obronny charakter na pewno znajdują się tam ślady wcześniejszego osadnictwa. Mogło tu znajdować się wcześniejsze grodzisko – strażnica (pomorskie, pruskie) a może Zantyr biskupi??? Na końcu zachodnim półwyspu pas zieleni wytycza zarys grodu a w kierunku północno-wschodnim znajduje się ok.250 metrów przestrzeni dla podgrodzia. U początku półwyspu, przy krawędzi wysoczyzny znajduje się obniżenie terenu prawie do poziomu pól. Z tego miejsca teren podnosi się w obydwu kierunkach. Sugerowałoby to, że mógł być tam kiedyś przekop i półwysep był wyspą odgrodzoną od lądu np. drewnianym mostem. Niestety cały teren jest bardzo płaski, ponieważ jak przypuszczam w trakcie budowy wałów przeciwpowodziowych brano stąd ziemię. Możliwe, że z tego powodu zniszczeniu uległy ślady osadnictwa na Żydziej Górze. Wiosną 2006 roku u podnóża półwyspu znalazłem małą żelazną siekierkę, którą przekazałem do muzeum ( http://www.zantyr.neostra...20siekierka.JPG )."
Nazwa tego miejsca sugeruje, że mieszkał tam jakiś Żyd. Na końcu tego półwyspu – grobli wznoszącym się nad nurtem Nogatu była z pewnością, przez wieki karczma dla flisaków i innych podróżnych, a ten Żyd najprawdopodobniej był jej właścicielem, albo ją prowadził. Karczma mogła stracić znaczenie w drugiej połowie XIX w. gdy wykonano „kanał lodowy” łączący nurt Wisły z Nogatem po zachodniej stronie Piekła. Zmiana ta odgrodziła Żydzią Górę od wiślanego szlaku. Pozostał tylko szlak z Kwidzyna Liwą, starym fragmentem Nogatu i Kanałem Uśnickim do Nogatu, poniżej Uśnic.
Po wybudowaniu śluzy w Białej Górze, w 1910 ? roku szlak wodny Nogatu wrócił na wschodnią stronę Piekła i pod Żydzią Górę.
Do lat 80-tych stały tam dwa gospodarstwa. Jedno na końcu, przy rzece, na miejscu karczmy (możliwe, że były to zabudowania po niej), a drugie u nasady półwyspu. Nigdy nie doprowadzono tam prądu i po wyprowadzeniu się mieszkańców zostały rozebrane.
Na stronie Tomka o ostatniej, w ten rejon naszej wyprawie jest, też, co nie co. http://www.chem.univ.gda....ualne/nogat.htm
biala gora.jpg
Plik ściągnięto 21156 raz(y) 78,93 KB
judenberg.jpg
Plik ściągnięto 21156 raz(y) 35,56 KB
DSC_3028zydzigora.jpg widok z Żydziej Góry na Nogat i "port" w starożeczu Rosenkranzu
Plik ściągnięto 21156 raz(y) 65,31 KB
DSC_3027zydziagora.jpg widok na "groblę" od strony zakola Rosenkranz. na 1 planie starorzecze. w oddali las na krawędzi pradoliny.
Plik ściągnięto 21156 raz(y) 69 KB
DSC_3033zydziagora.jpg widok z korony "grobli" na zakole Rosenkranz
"Po wybudowaniu śluzy w Białej Górze, w 1910 ? roku szlak wodny Nogatu wrócił na wschodnią stronę Piekła i pod Żydzią Górę."
Zasypano początek kanału lodowego i usypano łącznik wału przeciwpowodziowego. U podnóża wału wybudowano drogę od śluzy, przez Piekło, w stronę Miłoradza. Wcześniej z Piekła na Żuławy przeprawiano się promem przez kanał lodowy.
W miejscu dawnego koryta Nogatu (zasypanego po wykonaniu kanału lodowego) rozebrano odcinek wału i przekopano kanał (ok. 500 m długi). Żegluga wróciła na stary szlak. Aby zachować możliwość przejazdu z Piekła w stronę Uśnic wybudowano wysoki most nad tym nowym łącznikiem. Most powstał nie w osi wałów, a ok. 20 m na wschód i z tego względu wykonano nasyp na dojeździe do niego.
Gdy ostatnio spaliśmy na tym nasypie odwiedził nas miejscowy człowiek. Od niego dowiedzieliśmy się, że most wysadzili Niemcy gdy front się zbliżał. Jego ojciec był zatrudniony w 46 r. przy usuwaniu z nurtu, blokujących żeglugę, pozostałości po tym moście.
Do teraz stoi jeden przyczółek mostu i fundament drugiego.
jagow brucke.jpg
Plik ściągnięto 21070 raz(y) 55,75 KB
294jagow.jpg Widok od strony Mątowskiego Cypla
Plik ściągnięto 21070 raz(y) 74,53 KB
DSC_3025jagowbrucke.jpg Widok od strony Żydziej Góry
Plik ściągnięto 21070 raz(y) 63,66 KB
DSC_3003jagowbrucke.jpg
Plik ściągnięto 21070 raz(y) 66,77 KB
DSC_3005jagowbrucke.jpg
Plik ściągnięto 21070 raz(y) 68,83 KB
DSC_3023jagowbrucke.jpg Widok z nasypu na końcówkę wału
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Nie możesz załączać plików na tym forum Możesz ściągać załączniki na tym forum
FAQ
Szukaj
Użytkownicy
Grupy
Statystyki
Rejestracja
Zaloguj
Download
